Elif İnal
‘Birbirine düşmek mi, birbirini düşünmek mi?’ diyorlar ya, gerçekten inanarak nasıl söylenir bu artık aklım almıyor. Bu reklâmın (zaten birbirini anlamak gibi bir derdi olmayan gazetenin reklâmı) artık terbiyesizliğe varan, işçi ile hafif şişman patronunun omuz omuza verip gülümseyen versiyonu da iyice inandırıcılıktan uzak. ‘Bir arada yaşama’ kültürü, ‘birbirini anlama’, kulağa ne kadar hoş gelse de, sadece güzel laflardan ibaret görünüyor. Hele Türkiye’de herkes bu kadar kızgınken, nefret doluyken, her daim ‘erkekliğini’ ispatlamak zorundayken… (Bu tabi ki Türkiye’ye özgü değil, fakat çok sert örnekleri de bu ülkede bol) Etrafta ‘seyirciler’ varken iki erkek birbirine ‘düşmek’, ‘erkekliği’ kanıtlamak zorundadır. ‘Otobüsten inelim ben sana gösteririm!’ diyorsa biri, öteki hemen kaçmadığına, ‘erkekçe’ savaşacağına dair teminat vermek durumunda kalır. Hâlbuki birkaç kere şahit oldum, otobüsten inince, sanki itişmeler, ‘erkeklik taslama’lar hiç yaşanmamış gibi herkes kendi yoluna devam ediyor.
Bir otobüs
İşte aynen bu şekilde ‘kara’, ‘pis’ olandan ülkeyi koruma da ‘erkeğe yaraşır’ bir şekilde ‘erkekliği gösterme’ anlamına gelir. Etrafta yine ‘seyirciler’ varken, izlendiğini bilen ve ‘erkekçe’ davranmanın sorumluluğunu hisseden erkek; kendi dilinde sayıklayan, belki aklı çok da yerinde olmayan bir ‘siyah’a, ‘defol git bu ülkeden beğenmiyorsan!’ demenin gerekliliğini hissetmişti, geçen hafta, İstanbul’da. Böylece, çıkışı yapması beklenen erkeğin ‘görevi’ni yerine getirmesiyle, otobüsteki ‘seyirci’lerden yükselen, ‘polise verin zenciyi!’, ‘memleket pislikle doldu!’ sözlerinin yolu açılmıştı. Zaten bu sesler yükseldikten sonra, ‘erkekliği’nin onaylanmasıyla ‘ilk taşı atan’, şiddetini ‘ağzını burnunu dağıtma’ sözlerine kadar arttırmıştı.
Bir eylem dönüşü
Geçen Pazar, Kadıköy’de yapılan SSGSS eyleminden dönüşte, iskelede, vapurdan insanlar dağılırken, önce bir kadın sesi yükseldi fakat ‘birbirine dalma’ yine erkekler arasında gerçekleşti. ‘Devrimciyim ben, devrimci!’ diye bağıran yeşil parkalının bu sözüne dayanamadı karşısındaki ve ‘tekme tokat dalmak’ gerektiğine karar verdi. Çünkü orada ‘mantıklı’ davranıp yürüyüp gidemezdi. İstese de istemese de ‘rasyonel’ olan erkek, kendisi için ‘rasyonel’ olmayan yolu seçmek durumundaydı. İster devrimci olsun ister milliyetçi; erkek sakinleşemez, uzlaşamaz, hele birbirini hiç anlayamaz. Çünkü duygusallık, uzlaşma, birbirini anlama/empati kurma kadınla, ‘kadınlıkla’ özdeşleştirilir.
Bir film
‘Seyirci’nin metaforik anlamından gerçek anlamına bir geçiş yaparak bir an Babel filminin seyircisi olarak düşünelim kendimizi. Beyaz adamın ve beyaz adam ‘erkekliği’nin ne kadar yaygın ve derinde olduğunu hem seyirci olarak tepkilerimizde hem de Meksikalı yönetmenin kendisinde görebiliriz. Güzel yüzleri, bembeyaz tenleriyle, Fas’ın sıcağında bile güzelliklerinden bir şey kaybetmeyen Brad Pitt ve Cate Blanchett’in ‘kendilerine dönme’ tatillerinde Cate Blanchett vurulunca, kadına acil müdahale edilmesi gerekiyor. Brad Pitt karısına yardım getirilmesini çaresizce beklerken, Faslı adamın –ki o zamana kadar onlara yardım etmekten başka bir şey yapmamıştı- boğazına sarılıyor. Yani karısına yardım edemeyip çaresizliğe düşen beyaz adam, ‘erkek’ olmanın getirdiği ‘sorumluluğu’ ve ‘görevi’ böyle yerine getiriyor. ‘Adam acısı yüzünden şiddete başvuruyor’ diyebilirsiniz ama işte bu ‘haklı’ beyaz adam şiddetleri de beyaz adam erkekliğinin bir parçasını oluşturuyor.
Seyircinin olmadığı yerde de belki beyaz adam yargıları ve ‘erkekliği’ kendini sürdürecek. Fakat ‘seyirci’ harekete geçmede, şiddet kullanmayı seçmede ve şiddeti tetiklemede kilit bir rol oynuyor. ‘Seyirci’nin bakışı o kadar fazla hissediliyor ki, bir erkek için ‘harekete geçmemek’, bir kadın için de ‘harekete geçmek’ bu bakışa göre düzenleniyor çoğu zaman.
‘Birbirine düşmek mi, birbirini düşünmek mi?’ diyorlar ya, gerçekten inanarak nasıl söylenir bu artık aklım almıyor. Bu reklâmın (zaten birbirini anlamak gibi bir derdi olmayan gazetenin reklâmı) artık terbiyesizliğe varan, işçi ile hafif şişman patronunun omuz omuza verip gülümseyen versiyonu da iyice inandırıcılıktan uzak. ‘Bir arada yaşama’ kültürü, ‘birbirini anlama’, kulağa ne kadar hoş gelse de, sadece güzel laflardan ibaret görünüyor. Hele Türkiye’de herkes bu kadar kızgınken, nefret doluyken, her daim ‘erkekliğini’ ispatlamak zorundayken… (Bu tabi ki Türkiye’ye özgü değil, fakat çok sert örnekleri de bu ülkede bol) Etrafta ‘seyirciler’ varken iki erkek birbirine ‘düşmek’, ‘erkekliği’ kanıtlamak zorundadır. ‘Otobüsten inelim ben sana gösteririm!’ diyorsa biri, öteki hemen kaçmadığına, ‘erkekçe’ savaşacağına dair teminat vermek durumunda kalır. Hâlbuki birkaç kere şahit oldum, otobüsten inince, sanki itişmeler, ‘erkeklik taslama’lar hiç yaşanmamış gibi herkes kendi yoluna devam ediyor.
Bir otobüs
İşte aynen bu şekilde ‘kara’, ‘pis’ olandan ülkeyi koruma da ‘erkeğe yaraşır’ bir şekilde ‘erkekliği gösterme’ anlamına gelir. Etrafta yine ‘seyirciler’ varken, izlendiğini bilen ve ‘erkekçe’ davranmanın sorumluluğunu hisseden erkek; kendi dilinde sayıklayan, belki aklı çok da yerinde olmayan bir ‘siyah’a, ‘defol git bu ülkeden beğenmiyorsan!’ demenin gerekliliğini hissetmişti, geçen hafta, İstanbul’da. Böylece, çıkışı yapması beklenen erkeğin ‘görevi’ni yerine getirmesiyle, otobüsteki ‘seyirci’lerden yükselen, ‘polise verin zenciyi!’, ‘memleket pislikle doldu!’ sözlerinin yolu açılmıştı. Zaten bu sesler yükseldikten sonra, ‘erkekliği’nin onaylanmasıyla ‘ilk taşı atan’, şiddetini ‘ağzını burnunu dağıtma’ sözlerine kadar arttırmıştı.
Bir eylem dönüşü
Geçen Pazar, Kadıköy’de yapılan SSGSS eyleminden dönüşte, iskelede, vapurdan insanlar dağılırken, önce bir kadın sesi yükseldi fakat ‘birbirine dalma’ yine erkekler arasında gerçekleşti. ‘Devrimciyim ben, devrimci!’ diye bağıran yeşil parkalının bu sözüne dayanamadı karşısındaki ve ‘tekme tokat dalmak’ gerektiğine karar verdi. Çünkü orada ‘mantıklı’ davranıp yürüyüp gidemezdi. İstese de istemese de ‘rasyonel’ olan erkek, kendisi için ‘rasyonel’ olmayan yolu seçmek durumundaydı. İster devrimci olsun ister milliyetçi; erkek sakinleşemez, uzlaşamaz, hele birbirini hiç anlayamaz. Çünkü duygusallık, uzlaşma, birbirini anlama/empati kurma kadınla, ‘kadınlıkla’ özdeşleştirilir.
Bir film
‘Seyirci’nin metaforik anlamından gerçek anlamına bir geçiş yaparak bir an Babel filminin seyircisi olarak düşünelim kendimizi. Beyaz adamın ve beyaz adam ‘erkekliği’nin ne kadar yaygın ve derinde olduğunu hem seyirci olarak tepkilerimizde hem de Meksikalı yönetmenin kendisinde görebiliriz. Güzel yüzleri, bembeyaz tenleriyle, Fas’ın sıcağında bile güzelliklerinden bir şey kaybetmeyen Brad Pitt ve Cate Blanchett’in ‘kendilerine dönme’ tatillerinde Cate Blanchett vurulunca, kadına acil müdahale edilmesi gerekiyor. Brad Pitt karısına yardım getirilmesini çaresizce beklerken, Faslı adamın –ki o zamana kadar onlara yardım etmekten başka bir şey yapmamıştı- boğazına sarılıyor. Yani karısına yardım edemeyip çaresizliğe düşen beyaz adam, ‘erkek’ olmanın getirdiği ‘sorumluluğu’ ve ‘görevi’ böyle yerine getiriyor. ‘Adam acısı yüzünden şiddete başvuruyor’ diyebilirsiniz ama işte bu ‘haklı’ beyaz adam şiddetleri de beyaz adam erkekliğinin bir parçasını oluşturuyor.
Seyircinin olmadığı yerde de belki beyaz adam yargıları ve ‘erkekliği’ kendini sürdürecek. Fakat ‘seyirci’ harekete geçmede, şiddet kullanmayı seçmede ve şiddeti tetiklemede kilit bir rol oynuyor. ‘Seyirci’nin bakışı o kadar fazla hissediliyor ki, bir erkek için ‘harekete geçmemek’, bir kadın için de ‘harekete geçmek’ bu bakışa göre düzenleniyor çoğu zaman.
Kayıtlar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder